Yeni Vergi Paketi: 7524 Sayılı; Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

2.8.2024 tarih ve 32620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile vergi uygulamalarına yönelik Kanunlarda düzenlemeler yapılmıştır.

Söz konusu Kanun ile yapılan düzenlemeler özet olarak şu şekildedir:

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yapılan Temel Değişiklikler

- Çok uluslu şirketlere küresel asgari kurumlar vergisi getirilmiştir.

Nihai ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap döneminden önceki dört hesap döneminin en az ikisinde 750 milyon avro karşılığı Türk lirası sınırını geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin ilgili hesap dönemindeki kazançları, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine tabidir. (Yürürlük Tarihi: 2024 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde (02.08.2024))

Asgari kurumlar vergisi oranı %15 olup, mükellefi çok uluslu işletme gruplarına bağlı ve diğer ülkelerde yerleşik olan işletmelerin; Türkiye’de yerleşik nihai ana işletmesi, ara ana işletmesi veya kısmen sahip olunan ana işletmesidir.

Küresel asgari vergi, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen on beşinci ayın son gününe kadar beyan edilir ve ödenir. Yerel asgari vergi ise hesap döneminin kapandığı ayı izleyen on ikinci ayın birinci gününden son gününe kadar beyan edilir ve ödenir.

- Yurt içi asgari kurumlar vergisi düzenlemesi getirilmiştir.

Yurt içi asgari kurumlar vergisi düzenlemesi kapsamında, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazançları üzerinden %10 oranında asgari bir vergi alınması sağlanmıştır. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2025)

İlk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında üç hesap dönemi boyunca yurtiçi asgari kurumlar vergisi hesaplanmayacaktır.

- Yap İşlet ve Devret Modeli ile Kamu Özel İş Birliği Projeleri’nde kurumlar vergisi oranı yeniden düzenlenmiştir.

Yap İşlet ve Devret Modeli ile Kamu Özel İş Birliği Projeleri kapsamında elde edilen kazançlara kurumlar vergisinin %30 olarak uygulanması öngörülmüştür. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2025)

- Yatırım fon ve ortaklıklarının istisnası hükümlerine ek bir şart eklenmiştir.

Yatırım fon ve ortaklıklarının halihazırda var olan kazanç istisnası, gayrimenkul kazançlarının %50’sinin kar dağıtımı olarak dağıtılması şartına bağlanmıştır. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2025)

- Serbest bölge kazanç istisnası daraltılmıştır.

Serbest bölgelerde faaliyette bulunan işletmelere sağlanan kazanç istisnasının ihracat gelirleri ile sınırlandırılarak, yurt içine yapılan satışlardan elde edilen kazançlara uygulanan istisna kaldırılmıştır. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2025)

Gelir Vergisi Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca teknogirişim şirketi olarak belirlenen şirketlerdeki hisse senedi opsiyonlarında vergisel kolaylık sağlanmıştır.

Teknogirişim şirketi niteliğini haiz işverenlerce hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç değerinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulmuştur. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

İktisap edilen pay senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren üç tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı, dört ila altı yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %75’i, yedi ila on iki yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin %25’i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

- Günlük hasılat tespiti ve gelir vergisi matrahının belirlenmesine ilişkin hükümler getirilmiştir.

Ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniyle mükellef olanlara yönelik günlük hasılat ve gelir vergisi matrahının belirlenmesi amacıyla yoklama yapılabileceği hükmü getirilmiştir. Söz konusu yoklamalar bir ayda üçten bir takvim yılında on ikiden az olmayacaktır.

Yapılacak yoklamalarda tespit edilecek hasılat ile bilanço esasına göre defter tutanların gelir tablosunda yer alan brüt satış tutarı arasındaki fark %20’den fazla olan mükellefler izaha davet edilecektir. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2025)

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

- Beş takvim yılı boyunca indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisinin indirim hesaplarında çıkartılacağı ve şartlar dahilinde giderleştirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV tutarlarının beş takvim yılı süresince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu süre sonunda kayıtlardan çıkarılarak yapılacak vergi incelemesi ile gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alınmasına imkân sağlanmıştır. (Yürürlük Tarihi: 01.01.2030)

- Birleşme, devir ve bölünme işlemlerinde, devreden KDV tutarının devrine ilişkin yeni düzenleme getirilmiştir.

Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılacak devir ve bölünme işlemlerinde devralınan mükellefler tarafından devralınan mükelleflere ait devreden katma değer vergisinin indirime konu edilmesi beş takvim yılı kriterine veya zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi inceleme sonucuna bağlanmıştır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

- KDV İstisna uygulamasında deniz taşıma araçlarının netleştirilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.

Liman ve Hava Meydanlarında verilen hizmetlere ilişkin istisna hükümlerinin yer aldığı 13. Maddenin 1. Fıkrasının b bendine aşağıdaki hüküm eklenmiştir. (Yürürlük Tarihi: 01.09.2024): “Bu bendin uygulanmasında gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar, özel tekne ve yatlar, deniz taşıma aracı olarak kabul edilmez.”

- Yabancı devletler tarafından deprem nedeniyle yapılacak yardımlara ilişkin KDV istisnası sağlanmıştır.

Deprem nedeniyle afet bölgesi kabul edilen yerlere bağışlanacak taşınmazlara ilişkin alınacak mal ve hizmetler katma değer vergisinden istisna tutulmuştur. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

Vergi Usul Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

- Kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlamak amacıyla, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tutarları artırılmıştır.

• Sahte Belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis edenlere ilişkin “Teminat Uygulaması” başlıklı 153/A maddesinde yer alan “düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarın % 10’undan az olmamak üzere” ibaresi “az ve 10 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarın % 10’u tutarında” şeklinde değiştirilmiştir. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Sermaye şirketleri için 11.000 TL olan 1. Derece usulsüzlük cezası 20.000 TL’ye, 580 TL olan 2. Derece usulsüzlük cezası 5.000 TL’ye çıkartılmıştır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Fatura alıp-vermeme ve elektronik fatura düzenlenmesi gerekirken kâğıt fatura düzenlenmesi durumunda uygulanacak özel usulsüzlük cezası; İlk tespitte 10.000 TL, İkinci tespitte 20.000 TL, Üçüncü tespitte 30.000 TL, Dördüncü tespitte 40.000 TL, Beşinci tespitte 50.000 TL ve Altıncı ve sonraki tespitlerde 100.000 TL’den aşağı olmamak üzere; faturada yazması gereken tutarın %10’u nispetinde uygulanacaktır (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024). Her bir belge nevine ilişkin kesilecek ceza tutarı ise 10.000.000 TL’yi geçemeyecektir.

• Ödeme kaydedici cihaz fişi, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi düzenlenmediğinin, elektronik düzenlenmesi gerekirken kağıt olarak düzenlendiğinin tespiti halinde her bir belge için uygulanacak özel usulsüzlük cezası; İlk tespitte 10.000 TL, İkinci tespitte 20.000 TL, Üçüncü tespitte 30.000 TL, Dördüncü tespitte 40.000 TL, Beşinci tespitte 50.000 TL ve Altıncı ve sonraki tespitlerde 100.000 TL olarak uygulanacak olup, her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 1 milyon Türk lirasını, bir takvim yılı içinde ise 10 milyon Türk lirasını geçemeyecektir. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Tek Düzen Hesap Planına aykırılık cezası 65.000 TL’ye çıkartılmıştır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezası işleme konu tutarın %10’u olarak değiştirilmiş olup, bir takvim yılında düzenlenecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20.000.000 TL’yi geçemeyecektir. Ayrıca tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların, durumu ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde, ödemede bulunan adına bu fıkra uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Tahsilat işlemlerinin başkalarının adı ve/veya hesabına yapılması durumunda işleme konu tutarın %10’u nispetinde ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilecek olup, bir takvim yılında kesilecek özel usulsüzlük cezası 20.000.000 TL’yi geçemeyecektir. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

• Bu işlemlerin kendi mükellefiyeti adına kayıtlı olmayan ödeme sistemleri aracılığıyla yapılması durumunda kesilecek özel usulsüzlük cezası 3 kat uygulanacak olup, bir takvim yılında kesilecek özel usulsüzlük cezası 20.000.000 TL’yi geçemez. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

- Kayıt dışı faaliyette bulunan mükelleflere artırımlı ceza uygulaması getirilmiştir.

“Vergi Ziyaı” başlıklı 344. Maddesine, mükellefiyet tesis ettirmesi gerektiği halde bu zorunluluğa uymayanların vergi ziyaına sebebiyet verdiğinin anlaşılması durumunda vergi ziyaı cezasının %50 artırımlı uygulanacağı eklenmiştir. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

- Vergi aslı uzlaşma kapsamı dışına çıkarılmıştır.

Vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkartılmış olup, yürürlük tarihinden önceki uzlaşma günü verilmemiş ya da verilmiş ama görüşme yapılmamış, uzlaşma talep süresi geçmemiş vergi ve cezalara ilişkin eski hükümler uygulanacaktır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

Ayrıca, uzlaşılan vergi, vergi farkı ve ceza tutarının %75’inin bir ay içinde ödenmesi durumunda ceza tutarının %25’inin indirilmesi kaldırılmıştır. (Yürürlük Tarihi: 02.08.2024)

Autor: Serkan Yılmaz